Wereldberoemd wapen tegen water
1 + Oosterscheldekering (1986)
9 kilometer lang, 65 kolossale pijlers, 62 schuiven van 6 tot 12 m hoog en 260 tot 480 ton zwaar… De Oosterscheldekering is een waar huzarenstukje. Niet voor niets is ze het grootste en beroemdste Deltawerk. Van Hattum en Blankevoort speelde niet alleen een grote rol in de bouw van de kering, maar ook in het ontwerp. Een dam die zowel open blijft, maar toch ook het achterland beschermt bij hoog water, bleek een technisch uitdagende klus. Toenmalig directeur van Van Hattum en Blankevoort, ir. C. van Leeuwen, kwam uiteindelijk met een innovatief ontwerp dat dé oplossing bleek te zijn voor een half open Oosterscheldedam. De enorme betonnen pijlers – ‘groot als kathedralen’- werden gebouwd op een kunstmatig eiland in de Oosterschelde: Neeltje Jans. Ze werden vervolgens naar hun juiste plaats in de sluitgaten gevaren, waar matten waren aangebracht die het verschuiven van het zand in de zeebodem moesten tegengaan.
De Oosterscheldekering is tussen 1976 en 1986 gebouwd en sluit samen met de Grevelingendam, Philipsdam, Oesterdam en Bathse Spuisluis de Oosterschelde af indien nodig. Gemiddeld is dat één keer per jaar. Het sluiten van de schuiven duurt gemiddeld 75 minuten.
2 + Zandkreekdam (1960)
De Zandkreekdam ligt tussen Noord- en Zuid-Beveland en is het eerste Deltawerk in Zeeland. Hij sluit samen met Veerse Gatdam het Veerse Meer af. In de dam ligt een sluis voor de scheepvaart tussen het Veerse Meer en de Oosterschelde. Van Hattum en Blankevoort bouwde de dam tussen 1958 en 1960.
De dam heeft een lengte van 830 meter en is onderdeel van het Drie Eilandenplan. Een plan dat al in de jaren dertig werd ontwikkeld om de kwetsbare kustlijn te verkorten. In 1953 werd het onderdeel van het Deltaplan.
3 + Veerse Gatdam (1961)
De Veerse Gatdam verbindt Walcheren met Noord-Beveland en sluit samen met de Zandkreekdam het Veerse Meer af. Het Veerse Meer heette voor de afsluiting in 1961 het Veerse Gat.
De dam is 2,8 kilometer lang en is zó goed verweven met het landschap dat je alleen te voet of vanaf de fiets kunt zien dat het een dam is, met water aan beide kanten. Ook deze dam is onderdeel van het Drie Eilandenplan. Een plan dat al in de jaren dertig werd ontwikkeld om de kwetsbare kustlijn te verkorten. In 1953 werd het onderdeel van het Deltaplan.
Voor deze afsluiting zijn voor het eerst zogenoemde doorlaatcaissons gebruikt. Dit zijn caissons waarbij het doorstroomprofiel door het caisson niet volledig wordt afgesloten, maar met 50% wordt verkleind. Na het plaatsen van alle caissons wordt een moment van de kentering, dus een stroomsnelheid nul, afgewacht, waarop dan in enkele minuten tijd alle doorlaatopeningen in de betonnen caissons tegelijkertijd met stalen schuiven of kleppen worden afgesloten.
4 + Grevelingendam (1965)
Tussen 1958 en 1965 bouwde Van Hattum en Blankevoort aan de Grevelingendam die Goeree-Overflakkee met Schouwen-Duiveland verbindt. De dam vermindert de stroming in de Grevelingen, het Haringvliet en het Volkerak zodat er minder druk op de Haringvlietdam, Brouwersdam en Oosterscheldekering staat.
De aanleg van de dam maakte het uiteindelijk eenvoudiger om de Haringvlietsluizen, Brouwersdam en Oosterscheldekering te bouwen. De Grevelingendam is 6 kilometer lang en werd grotendeels gebouwd met behulp van een nieuwe en revolutionaire bouwmethode: met een kabelbaan werden grote betonblokken in het water gestort. De hiervoor gebouwde kabellier staat altijd nog bij de dam als monument. Zie ook artikel Vroeger en Vandaag.
De Grevelingendam sluit samen met de Brouwersdam het Grevelingenmeer af van de Noordzee. Zo ontstond het grootste zoutwatermeer van West-Europa (11.000 ha).
5 + Haringvlietdam (1971)
Bij de bouw van de spuisluizen in het Haringvliet (1957 – 1968) is Van Hattum en Blankevoort één van de zes partners in de Nederlandse Sluis en Tunnelbouw Maatschappij (NESTUM). De Haringvlietsluizen liggen tussen de Noordzee en de monding van het Haringvliet. Ze regelen het waterpeil op een manier die vergelijkbaar is met het open- of dichtdraaien van een kraan. De sluizen staan dan ook bekend als de kraan van Europa en voeren jaarlijks 30 miljard m3 water af.
De waterkering van 1 kilometer lang heeft 17 spuiopeningen van 56,5 meter breed, 34 schuiven en een aparte sluis voor de scheepvaart: de Goereese sluis. De Haringvlietdam verbindt Goeree-Overflakkee met Voorne-Putten.
6 + Brouwersdam (1972)
De Brouwersdam is 6,5 kilometer lang en 12 meter hoog en is na de Oosterscheldekering het grootste Deltawerk. De dam werd tussen 1962 en 1971 aangelegd en verbindt Goeree-Overflakkee met Schouwen-Duiveland. De Brouwersdam scheidt de Noordzee van het Grevelingenmeer: het grootste zoutwatermeer van West-Europa (11.000 ha). Voor de Brouwersdam werden twee gaten gedicht. Eén met behulp van een kabelbaan en het storten van ca. 250.000 beton blokken, de andere met behulp van 14 caissons.
7 + Hartelkering (1997)
De Hartelkering vormt samen met de Maeslantkering en de dijkverbreding Rozenburg de Europoortkering. De kering beschermt tegen hoogwater door twee ovaalvormige schuiven tot op de bodem te laten zakken. De schuiven kunnen een waterstand van 3 meter boven NAP aan en hangen op 14 meter boven zeeniveau als de kering open is. Bij oplevering van de kering waren de hefcilinders de grootste van Europa.
8 + Maeslantkering (1997)
Geen enkele waterkering ter wereld heeft grotere beweegbare onderdelen dan de Maeslantkering. De deuren zijn 210 meter breed, 22 meter hoog en 15 meter diep. Dit Deltawerk kan een vloedgolf van 5 meter boven NAP aan. De Maeslantkering ligt in de Nieuwe Waterweg bij Hoek van Holland en werd gebouwd tussen 1991 en 1997. Van Hattum en Blankevoort was één van de aannemers in de Bouwkombinatie Maeslant Kering (BMK) en leverde in de persoon van Ir. Jan van Oorschot ook het hoofd van het ontwerpteam.
De expertise die we opdeden bij de bouw van de Oosterscheldekering lag aan de basis van de ontwikkeling van de Maeslantkering. Toch kende dit project enkele specifieke uitdagingen. Met name de scharnierpunten van de twee immense deuren vormden een grote technologische uitdaging. Ze moesten namelijk niet alleen de deuren open en dicht kunnen draaien, maar ook in staat zijn ze omhoog en omlaag te bewegen. Hiervoor zijn gigantische bolscharnieren ontworpen van 10 meter doorsnede en een gewicht van 680 ton.
9 + Film uit de oude doos
We schrijven 1953. In de nacht van 31 januari op 1 februari woedt een noordwesterstorm met orkaankracht. Rond springtij is de storm het krachtigst. Het blijkt een verwoestende combinatie. Vele dijken in Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant zijn niet bestand tegen de kracht van het water. Ze breken door en grote delen van Zuidwest-Nederland lopen onder. De watersnood is een feit. Van Hattum en Blankevoort is direct betrokken bij het dichten van de gaten en herstel van de dijken. En in 1954 gaat misschien wel het meest revolutionaire waterbouwkundige project ter wereld van start: de Deltawerken. 43 jaar lang wordt er gebouwd aan vijf stormvloedkeringen, twee sluizen en zes dammen. Van Hattum en Blankevoort speelt in dit indrukwekkende en gedurfde project een grote rol. Een overzicht.
