Rekenmeesters
- Tekst: JENK
Een uit de kluiten gewassen rekenmachine met telrol. Een potlood, gum en stapels begrotingsvellen op A3. Je kunt je er nu nauwelijks nog iets bij voorstellen, maar zo zag het gereedschap er in ‘de oertijd van het automatisch rekenen’ uit. Een ding is niet veranderd: de liefde voor het vak. Ook al hadden ze aanvankelijk andere plannen, toch raakten Jan Schenk en Bart van Iersel in de ban van de cijfers. Een oude rot en een jonge hond over de schone kunst van het calculeren.
Zijn energieke motoriek. Zijn grenzeloze enthousiasme. Formeel mag hij dan op de drempel van zijn pensioen staan, Jan rekent graag nog even door: ‘Vanochtend nog voor een kleiner project. Dat was alweer even geleden. Leuk om weer eens diep in de details te duiken.’ Ook Bart kan van zijn vak genieten: ‘Weet je wat mooi is? Als je de eerste globale raming gedetailleerd gaat uitwerken en specificeren en dat dan blijkt dat het verschil minder dan 5% is. Dat je merkt dat je bij de start goed hebt ingeschat. Dat geeft echt een boost.’
Ik heb er dagelijks profijt van dat ik in de uitvoering heb gewerkt
Buiten leren rekenen
Zo’n eerste versie noemt Jan tegenwoordig wel zijn ‘Google Earth Raming’: ‘Op die manier krijg je al een goede eerste indruk. Ook van de omstandigheden, al is het goed om altijd op de locatie te gaan kijken waar het project wordt gerealiseerd. Dat ‘buiten kijken’ heeft inmiddels meer dimensies. ‘De calculatie’ was vroeger een afdeling op kantoor waar begroters hun begrotingen maakten. Tegenwoordig ben je vaak onderdeel van een tenderteam en stopt het werk niet meer bij de inschrijving. Je loopt als begroter ook mee in de opstart en uitvoering van een aangenomen project. Mooie bijkomstigheid: je ziet het werk en situaties met eigen ogen. Dat is ook leerzaam voor je toekomstige projecten.’ Ook Bart die na een bedrijfsongeval bij een vorige werkgever binnen Van Hattum en Blankevoort zijn nieuwe passie ontdekte, kent de geur van modder: ‘Ik heb er dagelijks profijt van dat ik in de uitvoering heb gewerkt. Zeker in het begin, dacht ik vaak: hoe deed ik dat zelf? En hoe lang deed ik erover?’
Nieuwe naam
De titel calculator vind je niet meer op hun visitekaartjes terug. Waar Bart zich senior cost engineer mag noemen, luistert Jan naar de functie: senior specialist cost engineering. ‘Nee, dat is geen fancy modeterm. Eerder een logisch gevolg uit de tijd dat we ook internationaal werkten. Daarnaast is het vak wezenlijk veranderd. Denk alleen al aan de contracten en verantwoordelijkheden. Vroeger calculeerde je een voorgeschreven traditioneel bestek, waarbij de laagste prijs het enige gunningscriterium was. Bij design & construct contracten krijg je functionele eisen en moet je zelf iets bedenken en ontwerpen. Dat veranderde onze rol.’ Moet je tegenwoordig ‘slimmer’ zijn? ‘Slimmer niet zozeer’, ervaart Bart. ‘Maar de functie is wel veel breder en veelzijdiger geworden. Plannen, faseren, risicomanagement, ontwerpen, vergunningen. Elk project kent veel aspecten, variabelen en contacten met collega’s en partners van verschillende disciplines.’
Nieuw gereedschap
Wat ook is veranderd, is het gereedschap. Waar tegenwoordig snelle hardware en slimme software tot de standaarduitrusting van de cost engineer behoren, was in het papieren tijdperk de rekenmachine de beste vriend van de calculator. En het kopieerapparaat. ‘Eindeloze pakketten papier en post’, herinnert Jan zich. ‘Een ander verschil is dat je naar aanbestedingen toeging. Je aanbieding in de bus doen. Je hoorde direct of je het werk had.’ De uitslag is nog steeds spannend, maar hoor je nu pas later. Bart: ‘Als we verliezen, denk ik eigenlijk standaard: ‘Hoe kan dat nou?’ Verantwoordelijkheidsgevoel. Heel simpel: een bedrijf heeft werk nodig.’ Tegelijkertijd horen teleurstellingen erbij. Jan: ‘Laten we eerlijk zijn. Je wint vaker niet dan wel. En iedereen maakt fouten. Vroeger had je minder hulpmiddelen. Ik ben ooit ook wel eens op het matje geroepen. Als je zelf fouten maakt, is dat echt teleurstellend. Jouw prestaties heb je in eigen hand. Die van een ander niet. Wie zegt mij dat die andere partij niet hele onverstandige keuzes maakt of onverantwoorde risico’s neemt.’
‘Calculeren is gewoon hartstikke leuk’
Met al zijn ervaring scannen zijn ogen dwars door begrotingen heen. ‘Ik heb wel het idee dat ik daar na 45 jaar enig gevoel voor heb ja’, lacht Jan. ‘Je herkent veelgemaakte vergissingen en weet afwijkingen snel te vinden ook door gevoel voor verhoudingen en kengetallen’. Relevanter is de vraag wat de reden voor die afwijking is. Een rekenfout, of zijn er bepaalde keuzes gemaakt in het ontwerp of door de cost engineer?’ Leert hij zelf eigenlijk ook nog? Enthousiast: ‘Uiteraard! Denk aan het grote thema van deze tijd: circulariteit. Dat zorgt ook weer voor een nieuwe dimensie.’ Bart glimlacht om de bevlogenheid van zijn oudere collega: ‘En dan te bedenken dat calculator me vroeger een heel suf beroep leek. Maar niets is minder waar.’ Jan merkt ook vaak bij trainees dat de aanvankelijke scepsis snel in enthousiasme verandert. Echt, geloof de oude rekenmeester nu maar: ‘Calculeren is gewoon hartstikke leuk!’
