De kunstwerken van Kats…
- Tekst: JENK
- Foto: Archief Van Hattum en Blankevoort
Ze torenen nog altijd hoog boven het Zeeuwse kunstenaarsdorpje Kats uit. Twee stille getuigen uit een roemrucht verleden. De historische portaalkranen waren betrokken bij hele andere kunstwerken. Van de Oosterscheldekering tot de Maeslantkering. Van de metrotunnel Rotterdam tot de HSL. Voor menig deltawerk een icoon uit onze geschiedenis was de werkhaven aan de voet van de Zeelandburg de kraamkamer voor bijzondere betonelementen.
‘Waarschijnlijk zijn het de sterkste portaalkranen die ooit zijn gebruikt’, denkt senior uitvoerder Jos Meeuwse. ‘Als je beide kranen samenstelde met een evenaar konden ze tot 1.500 ton tillen. Volgens mij is dat nog steeds ongeëvenaard.’ Die twee krachtpatsers hadden ongetwijfeld heroïsche namen? Dan ken je de nuchtere Zeeuwen nog niet. Jos grinnikt: ‘Wij noemden ze kraan 1 en kraan 2.’
Eigen beton
De historie van Kats is verweven met zijn eigen familiegeschiedenis. ‘Toen ik geboren werd, bouwde mijn vader er al aan de Zeelandbrug’, vertelt Jos. ‘Zelf heb ik er een jaar of vier als uitvoerder gewerkt. Op een gegeven moment noemden ze me zelfs ‘die uitvoerder van Kats’. Dan weet je echt dat het tijd wordt voor iets nieuws.’ De werkhaven werd door Van Hattum en Blankevoort en de Amsterdamse Ballast Maatschappij speciaal voor de Zeelandbrug aangelegd. De destijds langste brug van Europa die Noord-Beveland met Schouwen-Duiveland verbindt en tot twee jaar na de opening in 1965 nog Oosterscheldebrug heette. ‘Kats was een unieke locatie’, verzekert Jos. ‘Zeker in die tijd was er niets vergelijkbaars. Met een eigen spanloods, een eigen lasplaats en tot ergens in de jaren negentig een eigen betonfabriek. Op hoogtijdagen liepen er wel tweehonderd man. Ja, er werd echt naar gekeken.’
Op Kats zijn de ‘flappen’ gemaakt: de wegdelen met rijbanen.
De flappen van de Oosterscheldekering
Zeker bij iconische projecten, zoals het infrawerk waar heel Nederland tussen 1976 en 1986 van in de ban was: De Oosterscheldekering. Jos: ‘Op Kats zijn de ‘flappen’ gemaakt: De wegdelen met rijbanen.’ Ook concurrenten die bijzondere betonelementen nodig hadden, wisten de weg naar Zeeland te vinden. Zelf werkte Jos er ook aan memorabele huzarenstukjes: ‘Bijvoorbeeld de ellipsvormige torens voor de Hartelkering. We gingen zelf mee voor de montage. Maar denk ook aan de loodzware drempelblokken van 500 ton voor de Maeslantkering in de Nieuwe Waterweg en de I-vormige liggers voor de Zeeburgerbrug. Dat waren elementen van 58 meter die per ponton naar het Amsterdam-Rijnkanaal werden verscheept. In 2004 heb ik er nog eens elementen voor een internationaal project gemaakt: De Isle of Grain. Maar er waren ook lange periodes dat de werkhaven puur voor opslag werd gebruikt. Dan is een investering natuurlijk niet langer rendabel.’
